دلیجه یا موش‌خوار (Kestrel) پرنده‌ای شکاری از سرده شاهین‌ها است که قاره‌های مختلفی از جمله آسیا، اروپا و آفریقا می‌توان پیدا کرد. در ادامه، شما را به صورت کامل با این پرنده شکاری آشنا کرده و در مورد قیمت، رفتار، صدا و غذای دلیجه و … صحبت خواهیم کرد.
دلیجه به دلیل رفتار شکاری و توانایی‌های پروازی‌اش، مورد توجه و احترام بسیاری از مردم قرار دارد. این پرنده در بسیاری از جوامع به عنوان نمادی از آزادی و قدرت مطرح می‌شود. در ایران نیز افراد زیادی وجود دارند که به دلیل ارزش بالای این پرنده، به دنبال خرید یکی از آنها هستند. هرچند، نسل این پرنده نیز همانند بسیاری از جانداران دیگر، با خطرهای جدی روبه‌رو است. اگرچه پیشرفت‌های فناوری، از جمله استفاده از پهپادها و سیستم‌های ردیابی ماهواره‌ای، طی چند سال اخیر به به دانشمندان این امکان را داده تا داده‌های دقیق‌تری در مورد رفتار و الگوهای مهاجرت دلیجه‌ها جمع‌آوری کنند، ولی برای حفظ و نگهداری از این پرنده‌ها، همچنان به تلاش‌های زیادی از سوی مردم و همچنین نهادهای مربوطه، نیاز است.
در ادامه این مقاله از رنگ فردا قصد داریم شما را با این پرنده، انواع آن، شیوه تولید مثل و تغذیه، شیوه شکار و وضعیت زیستی آن آشنا کنیم.
انواع دلیجه
دلیجه‌ها در سراسر جهان پراکنده هستند و گونه‌های مختلفی fh ویژگی‌های منحصر به فرد خود را دارند. این تنوع گونه‌ای به آنها امکان می‌دهد تا در محیط‌های متفاوتی زندگی کنند و به شکل‌های گوناگونی از منابع طبیعی استفاده کنند.
بنا بر اطلاعات موجود در ویکیپدیا، پرنده دلیجه را می‌توان از نظر نوع، در قالب چندین دسته مختلف معرفی کرد؛ اکثر مواردی که در پایین معرفی می‌کنیم، در دسته «دلیجه معمولی» قرار می‌گیرند.
- مالاگاسی
- سیشل
- موریس
- رئونیون (منقرض‌شده در سال 1700)
- خالدار که در اندونزی زیاد وجود دارد
- استرالیایی
- که در استرالیا و گینه نو وجود دارد
- صخره‌ای
- آفریقایی خاکستری که خود شامل چندین گونه می‌شود
- آمریکایی که زیستگاه آن، قاره‌های آمریکای شمالی و جنوبی است
از لحاظ اندازه و ابعاد نیز می‌توان این پرنده‌ها را در اصطلاح عمومی، به کوچک و بزرگ دسته‌بندی کرد.
فرق شاهین با دلیجه
یکی از مهم‌ترین سوالاتی که احتمالا ذهن شما را درگیر کرده باشد، این است که فرق شاهین با دلیجه چیست و چه تفاوتی میان این پرنده‌ها وجود دارد؟
در پاسخ به این سوال باید بگوییم که هر دو پرنده، در سرده Falcon قرار می‌گیرند؛ در نتیجه، از لحاظ ظاهری، این دو مشابه یکدیگر بوده و خیلی سخت می‌توان آنها را از یکدیگر متمایز کرد. با این حال، اصلی‌ترین تفاوت دلیجه با شاهین، در اندازه کوچکتر آنهاست. به علاوه، این پرنده‌ها در مقایسه با شاهین، توانایی تکنیکی پایین‌تری در شکار نیز دارند.
مشخصات دلیجه ها
دلیجه‌ها پرندگانی با اندازه متوسط هستند و طول بدن آنها معمولاً به ۳۲ تا ۳۵ سانتی‌متر و وزن آنها نیز به ۱۵۰ تا ۳۰۰ گرم می‌رسد. بال‌های آنها نسبتاً بلند و دم‌هایشان باریک و متقارن است. بسته به گونه، رنگ پرهای بالا تنه معمولاً خاکستری یا قهوه‌ای روشن با لکه‌های تیره و زیر تنه سفید یا کرم با خطوط عرضی تیره است. صدای آنها نیز می‌تواند کمک‌کننده باشد چرا کع معمولاً شامل فریادهای تیز و کوتاه بوده و همین مسئله می‌تواند در تشخیص آن، حسابی به شما کمک کند.
نر و ماده دلیجه تفاوت‌های جنسیتی کمی دارند، اما معمولاً نرها کمی روشن‌تر از ماده‌ها هستند؛ با این تفاسیر اگر به دنبال تشخیص دلیجه نر از دلیجه ماده هستید، باید به تفاوت رنگی آنها دقت کنید.
این پرندگان در زیستگاه‌های مختلفی از جمله دشت‌ها، کشتزارها، جنگل‌های باز و مناطق کوهستانی یافت می‌شوند. آنها ترجیح می‌دهند در نزدیکی مناطق باز که دسترسی به طعمه آسان‌تر است زندگی کنند. جالب است بدانید عمر این پرندگان در حدود ۱۶ سال در طبیعت زندگی کنند، اما متوسط طول عمر آنها کمتر است و بستگی به شرایط زیست‌محیطی و دسترسی به غذا دارد و می‌تواند به کمتر از 4 سال نیز برسد.
تغذیه و تولید مثل دلیجه
تولید مثل و تغذیه، یکی از مهم‌ترین مواردی است که د رنگهداری دلیجه باید بدانید. در این مورد، باید بگوییم که این پرندگان بیشتر از جوندگان کوچک مانند موش‌ها و پرندگان کوچک تغذیه می‌کنند. آنها همچنین ممکن است به دنبال حشرات، کرم‌ها و دیگر بی‌مهرگان باشند.
در مورد تولیدمثل نیز باید بگوییم که این پرنده معمولاً بین ۳ تا ۷ تخم می‌گذارد و طبق شواهد، والدین حداقل دو جوجه را به بلوغ می‌رسانند. فصل تخم‌گذاری و جوجه‌آوری این پرنده نیز مثل اکثر پرنده‌ها و جانداران، بهار است. اگر بخواهیم کمی دقیق‌تر بگوییم، اوایل اردیبهشت تخم‌گذاری انجام شده و مارد برای ۲۸ تا ۳۲ روز روی تخم‌ها می‌خوابد و تا اوایل تابستان، جوجه‌های خود را به طبیعت تحویل می‌دهد. جوجه‌ها نیز بعد از ۵ تا ۶ هفته لانه را ترک می‌کنند.
رفتارشناسی و لانه سازی
دلیجه‌ها پرندگانی منزوی هستند و بیشتر وقت‌ها به تنهایی یا در جفت‌های کوچک دیده می‌شوند. این پرندگان ممکن است در فصول مختلف سال مهاجرت کنند؛ به‌ویژه اگر در مناطق سردتر در حال زندگی باشند. به بیان دیگر، آنها به دنبال مناطق گرم‌تر برای گذراندن زمستان هستند و همین مسئله، باعث می‌شود تا در فصول سرد سال بتوان آنها را در مناطق گرم‌تر پیدا کرد.
دلیجه اکثر اوقات روی درخت لانه‌سازی کرده و در بیشتر موارد، از لانه‌های خالی پرندگان دیگر استفاده می‌کند. این پرنده‌ها معمولاً در سوراخ‌های درختان، دیواره‌های صخره‌ا و گاهی اوقات در ساختمان‌های قدیمی لانه می‌سازند. آنها از مواد نرم مانند پر، کاه و برگ‌های خشک برای ساخت لانه استفاده می‌کنند.
شیوه شکار
همان‌طور که گفتیم، این پرنده شباهت زیادی با شاهین دارد و این یعنی ما با پرنده‌ای متبحر در شکار روبه‌رو هستیم. با این تفاسیر، فارغ از اینکه با کدام نوع از دلیجه روبه‌رو بایشم، این پرنده برای شکار، از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کند که شامل پرواز در ارتفاع پایین بر فراز زمین‌های باز و نشستن بر روی نقاط بلند برای تماشای طعمه است. دلیجه‌ها همچنین می‌توانند در هوا ثابت بمانند و به سرعت به سمت طعمه شیرجه بزنند.
برای شکار، این پرنده روی محل مرتفعی می‌نشیند یا در هوا در جا بال می‌زند و اگر باد بوزد، با حرکات ظریف و دقیق پر و بال، خود را در هوا شناور نگه می‌دارد؛ آنگاه شیرجه می‌رود و طعمه‌ای را که یافته‌است شکار می‌کند. به همین دلیل، این پرنده‌ها به عنوان شکارچیان ماهر، توانایی شناسایی طعمه از فاصله‌های دور را دارند.
جریمه نگهداری دلیجه
مطابق با قوانین ایران، نگهداری از دلیجه قانونی نیست چرا که ما با پرنده‌ای شکاری و مهم در محیط زیست روبه‌رو هستیم. مطابق با خبری که خبرگزاری تابناک در سال 1400 منتشر کرد، جریمه نگهداری دلیجه چیزی در حدود 12 میلیون تومان و تا 3 سال حبس بوده است. این یعنی در سال 1403، این رقم می‌تواند به حدود 20 میلیون رسیده باشد.
قیمت دلیجه
مهم‌ترین مسئله اثرگذار بر روی قیمت دلیجه، گونه و نوع این پرنده است. البته، بالاتر نیز اشاره کردیم که نگهداری از این پرنده در ایران، غیر قانونی است. از طرفی، ما در رنگ فردا صرفا قصد داشتیم شما را با این پرنده شکاری آشنا کنیم؛ با این حال، بسته به گونه و اندازه، قیمت دلیجه می‌تواند از 50 تا 200 میلیون تومان متغیر باشد. قیمت دلیجه در کشورهای عربی نیز بسته به گونه، می‌تواند بسیار متفاوت خواهد بود.
سخن پایانی
دلیجه‌ها با چالش‌های مختلفی از جمله تخریب زیستگاه، مسمومیت ناشی از استفاده از سموم کشاورزی و تعقیب و گریز توسط انسان‌ها روبرو هستند. برای حفاظت از این گونه، تلاش‌هایی در سطح بین‌المللی و ملی انجام شده است که شامل پیاده‌سازی قوانین حفاظت از محیط زیست و ایجاد مناطق حفاظت‌شده بوده و تا حد زیادی هم اثرگذار بوده است.
با این حال، با توجه به تغییرات زیست‌محیطی و فشارهای انسانی، آینده دلیجه‌ها نامشخص است. حفاظت از زیستگاه‌ها و کاهش استفاده از سموم کشاورزی می‌تواند به بقای این گونه کمک کند. گفتنی‌ست این پرندگان نقش مهمی در حفظ تعادل اکوسیستم‌ها دارند. به عنوان شکارچیان بالادستی، آنها به کنترل جمعیت جوندگان و دیگر آفات کمک می‌کنند و از این طریق به حفظ سلامت اکوسیستم‌ها کمک می‌کنند.
