سدها یکی از پیشرفته‌ترین و البته مهم‌ترین سازه‌های انسانی هستند و نقشی بسیار مهم را در ذخیره کردن آب ایفا می‌کنند. اما بزرگترین سد جهان ۲۰۲۴ در کدام کشور قرار گرفته و چقدر ظرفیت دارد؟ در ادامه، ضمن پاسخ دادن به این سوال، بزرگ ترین سدهای جهان در سال 2024 را نیز معرفی خواهیم کرد.
سدسازی، سال‌هاست که به عنوان یک فناوری بسیار مهم، در بسیاری از کشورها از جمله ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. ساخت سد فواید بسیاری از جمله ذخیره آب و تولید برق دارد؛ هرچند، برخی هم معقتدند که انجام بی‌رویه این کار باعث صدمه زدن به اکوسیستم آبی میشود.
در هر صورت، در این میان، برخی سدها اندازه بزرگتری نسبت به سایرین دارند و همین مسئله باعث میشود تا مردم بخواهند در مورد بزرگترین سدهای جهان صحبت کنند.
انتخاب این سدها البته بسیار دشوار است چرا که فاکتورهای زیادی در انتخاب دخیل هستند و اگر سلیقه‌ای عمل شود، می‌توانند اطلاعاتی نادرست را در اختیار کاربران قرار دهند. در پایین، در مورد چگونگی روش انتخاب بزرگترین سد دنیا در سال 2024، به صورت دقیق‌تری صحبت کرده‌ایم.
بزرگ ترین سد دنیا چگونه انتخاب میشود؟
اگرچه ما این مقاله را بر اساس داده‌های ویکیپدیا آماده کرده‌ایم، اما باید بگوییم بزرگترین سد دنیا را با در نظر گرفتن مؤلفه‌های مختلفی مانند ارتفاع سد، حجم مخزن آب، طول، مقدار توان تولید برق و … می‌توان معرفی کرد.
برای مثال، اگر بخواهیم بزرگترین سد جهان از نظر اندازه را معرفی کنیم، سد تربلا که سال 1976 در پاکستان احداث شده، با اختلاف از مورد دوم یعنی سد فورت پِک آمریکا در جایگاه نخست قرار می‌گیرد. در آن سو، با بررسی بزرگترین سد جهان از نظر حجم آب، سد سه دره یا سه دهانه چین را داریم که با ظرفیت 22500 میلیون مکعب، با اختلاف فاحش خود با سد گوری با ظرفیت 10235 میلیون مکعبی، جایگاه اول را از آن خود می‌کند.
بزرگترین سد جهان از نظر ارتفاع در سال 2024
فاکتورهای مختلفی برای ساخت سد وجود دارد که ارتفاع، یکی از آنهاست. بسته به اینکه سد در کجا و روی چه رودخانه‌ای احداث میشود، ممکن است ارتفاع آن به بیش از 100 متر و در بعضی موارد، به بیش از 300 متر نیز برسد! این یعنی ما با یک سازه بسیار هیجان‌انگیز و جذاب روبه‌رو خواهیم بود!
5. سد دبلیو ای سی بنت (W. A. C. Bennett Dam)
سد دبلیو. ای. سی. بنت، یکی از بزرگترین سازه‌های خاکی جهان در شمال بریتیش کلمبیا، کانادا، بر روی رودخانه پیس است. با ارتفاع ۱۸۶ متر، این سد یکی از بلندترین سدهای جهان به شمار می‌رود. ساخت این سد از سال ۱۹۶۱ آغاز و در سال ۱۹۶۸ به پایان رسیده است.
سد بنت، دریاچه ویلیستون را به وجود آورده که به عنوان سومین دریاچه مصنوعی بزرگ در آمریکای شمالی و بزرگترین مخزن آب شیرین در بریتیش کلمبیا شناخته میشود. این دریاچه با مساحت ۱۷۶۱ کیلومتر مربع، قابلیت دیده شدن از فضا را دارد.
3. سد کونبرین (Kölnbrein Dam)
مورد بعدی در لیست بزرگترین سدهای جهان، سد کونبرین با ارتفاعی در حدود 200 متر است! این سد غول‌پیکر که به صورت قوسی طراحی شده، در اتریش قرار دارد و ساخت آن به سال‌های 1971 تا 1979 بر می‌گردد. این سازه عظیم، نیروی برق را در قالب سه مرحله و از طریق 9 سازه کوچکتر تولید می‌کند و بزرگترین، در اتریش نیز محسوب میشود.
3. سد سان روکه (San Roque Dam)
اگر به دنبال یکی دیگر از مرتفع ترین سدهای دنیا هستید، بد نیست با سان روکه نیز آشنا شوید. این سد شگفت‌انگیز با هزینه 1.1 میلیارد دلار، در سال 2003 در فیلیپین ساخته شده است و ارتفاع آن به 200 متر می‌رسد. آسیایی‌ها این سد را بر روی رودخانه معروف اگنو احداث کرده و علاوه بر ذخیره آب، از آن برای تولید برق نیز استفاده می‌کنند.
2. سد اوروویل (Oroville Dam)
آمریکا، یکی از پیشرفته‌ترین صنایع سدسازی دنیا را دارد و عجیب نیست اگر بتوان در این کشور، یکی دیگر از بزرگ ترین سدهای دنیا را پیدا کرد.
اوروویل، بزرگترین سد جهان در آمریکا با ارتفاع 230 متر است که ساخت آن از سال 1961 تا 1968 به طول انجامید و از آن زمان تا به امروز توانسته تا لقب بلندترین سد آمریکا را از آن خود کند. این سد همچنین سال‌ها به عنوان بلندترین سد دنیا نیز شناخته می‌شد، تا اینکه نارک در سال 1980 احداث شد.
1. سد نارک (Nuerk Dam) ؛ بزرگترین سد جهان از نظر ارتفاع
تاجیکستان در سال 1980 با احداث سد نارک بر روی رود وخش در تنگه‌ای بسیار عمیق، توانست بلندترین نمونه از این سازه را با ارتفاعی به بلندای 300 متر احداث کند و مطابق با داده‌های ویکیپدیا، حالا بلندترین سد نیز به حساب می‌آید. گفتنی‌ست کار ساخت این سد، از سال 1961 تا 1980 طول کشیده و اتحاد جماهیر شوروی نیز مسئولیت ساخت آن را بر عهده داشته است.
با این تفاسیر، اگر بخواهیم از لحاظ ارتفاع و اندازه به این سوال پاسخ دهیم که بزرگترین سد جهان چه نام دارد، «نارک» پاسخ آن خواهد بود.
بزرگترین سد جهان از نظر حجم مخزن آب در سال 2024
برای آشنایی با بزرگترین سدهای جهان از نظر حجم مخزن، ما 10 مورد اول را انتخاب و تلاش کرده‌ایم تا با ارائه اطلاعاتی دقیق و جذاب، آنها را به شما معرفی کنیم.
6. سد سه دره چین
در ادامه معرفی بزرگترین سدهای جهان به ترتیب از نظر حجم مخزن آب، به یکی از جدیدترین سازه‌ها یعنی «سه دره» در چین می‌رسیم. بزرگترین سد چین که چرخش زمین را کند کرده و سد «سه دره» نام دارد، از مهندسی بسیار پیشرفته و جذابی برخوردار بوده و همین مسئله، همه متخصصان را مبهوت خود کرده است.
بر خلاف تصور بسیاری از افراد، این سد، بزرگترین نبوده و حجم کل مخزن آن، به 39.3 کیلومتر مکعب می‌رسد.
5. سد آتاتورک (Ataturk Dam)
سد آتاتورک، بزرگترین سد ترکیه در جنوب شرقی این کشور، بین استان‌های آدی‌یامان و شانلی‌اورفا بوده و در این بخش از لیست ما، رتبه ششم را در اختیار دارد. کار ساخت این سد که بر روی رودخانه فرات قرار دارد، در سال ۱۹۹۰ به اتمام رسید و بخش مرکزی پروژه بزرگ آناتولی جنوب شرقی (GAP) را تشکیل می‌دهد.
سد آتاتورک با طول ۱۸۲۰ متر و ارتفاع ۱۸۴ متر، به عنوان پنجمین سد بزرگ جهان شناخته میشود و بزرگترین سد از میان ۲۲ سد و ۱۹ نیروگاه برق‌آبی واقع در رودخانه‌های دجله و فرات است. پشت این سد، دریاچه‌ای به نام دریاچه سد آتاتورک قرار دارد که با مساحت ۸۱۷ کیلومتر مربع، سومین دریاچه بزرگ مصنوعی ترکیه و گاهی اوقات به اندازه دریا توصیف میشود.
بزرگترین سد جهان در ترکیه نه تنها برای تولید انرژی بلکه برای آبیاری دشت‌های خشک هاران و سایر دشت‌های خشک منطقه ساخته شده است. سد آتاتورک که ابتدا با نام سد کارابابا شناخته می‌شد، به افتخار بنیان‌گذار جمهوری ترکیه، مصطفی کمال آتاتورک، نام‌گذاری شده است. حجم کل مخزن آب این سد، 48.7 کیلومتر مکعب اعلام شده و بالاتر از سد چین در لیست بزرگترین سد جهان از لحاظ حجم مخزن آب قرار می‌گیرد.
4. سد سامارا (Samara Dam)
سد سامارا که با نام نیروگاه برق‌آبی ژیگولی (Zhiguli Hydroelectric Station) شناخته میشود، یکی از بزرگترین نیروگاه‌های برق‌آبی روسیه است که در منطقه سامارا و در کمان رود ولگا قرار دارد. این نیروگاه که در سال‌های ۱۹۵۵ تا ۱۹۵۷ ساخته شده و با ظرفیت نصب شده ۲۴۵۶ مگاوات، نقش مهمی در تأمین انرژی برای منطقه و کشور دارد.
نیروگاه ژیگولی که می‌توان آن را یکی از بزرگترین سدهای جهان در سال 2024 نیز معرفی کرد، علاوه بر تولید برق، به عنوان یکی از مهم‌ترین منابع تأمین آب برای کشاورزی و صنعت نیز شناخته میشود. این نیروگاه با استفاده از آب‌های رود ولگا، انرژی پاک و قابل تجدید تولید می‌کند و در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی نقش دارد. ظرفیت کل مخزن این سد، به 57.3 کیلومتر مکعب می‌رسد که واقعا حیرت‌آور است.
3. سد گوری (Guri Dam)
از اینجای لیست ما، ظرفیت کل مخزن، رشدی بسیار چشمگیر پیدا می‌کند و احتمالا شما را شگفت‌زده خواهد کرد.
سد گوری، سومین سد بزرگ در این بخش از لیست با ظرفیت 135 کیلومتر مکعب است. این سدر سال 1978 در ونزوئلا ساخته شده و ارتفاع آن نیز به 162 متر می‌رسد.
2. سد اسوان (Aswan Dam)
سد اسوان، که به نام سد بالای اصوان نیز شناخته میشود، که بین سال‌های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۰ بر روی رود نیل در اصوان، مصر ساخته شد. این سد با ارتفاع ۱۱۱ متر و طول ۳۸۳۰ متر، در زمان اتمام، بلندترین سد خاکی جهان بود ولی جای خود را به دیگر نماینده‌های موجود در این لیست دارد.
سد اسوان بر روی دریاچه ناصر که دارای حجم کلی ۱۳۲ کیلومتر مکعب است، احداث شده و توانسته منافع عظیمی برای اقتصاد مصر به ارمغان بیاورد. این سد نه تنها قادر است سیلاب‌های سالانه نیل را کنترل کند، بلکه با آزادسازی آب‌ها در زمان‌های مورد نیاز، به حداکثر رساندن استفاده از آنها بر روی زمین‌های کشاورزی، بهبود ناوبری و تولید مقادیر عظیمی از انرژی هیدروالکتریک کمک می‌کند. نیروگاه متصل به سد دارای ۱۲ توربین با ظرفیت تولید ۲۱۰۰ مگاوات است و سالانه ۱۰۰۴۲ گیگاوات ساعت برق تولید می‌کند.
اگر می‌خواهید بدانید که حجم بزرگترین سد مصر چقدر است، باید بگوییم ظرفیت کل این مخزن به 169 کیلومتر مربع می‌رسد.
1. سد کونبرین (Kölnbrein Dam) ؛ بزرگترین سد جهان از لحاظ ظرفیت مخزن آب
برای آن دسته از افرادی که می‌خواهند بدانند بزرگترین سد جهان در کدام کشور است، باید باز هم در مورد «کونبرین» صحبت کنیم.
سد کونبرین به عنوان بلندترین سد اتریش، یکی از شاهکارهای معماری در رشته‌کوه‌های هوه تاورن در منطقه کارینتیا است. این سد قوسی با ارتفاع ۲۰۰ متر و طول ۶۲۶ متر، بین سال‌های ۱۹۷۱ تا ۱۹۷۹ ساخته شده و به عنوان بخشی از یک سیستم نیروگاهی سه مرحله‌ای با ظرفیت نصب شده ۱۰۲۸.۵ مگاوات عمل می‌کند.
دریاچه مصنوعی این سد با ظرفیت ۲۰۵ میلیون متر مکعب آب، به عنوان مخزن اصلی در این سیستم پمپاژ ذخیره‌سازی عمل کرده و سالانه ۱۲۱۶ گیگاوات ساعت برق تولید می‌کند. سد کونبرین در کنار نقش موثر و پررنگ در حوزه اقتصادی، از طریق جاده آلپی مالتا، به یکی از زیباترین جاده‌های کوهستانی در کارینتیا متصل میشود. این سد، با وجود مشکلاتی که در زمان پر شدن مخزن با آن مواجه شد، از جمله ترک‌هایی که در سازه ظاهر شدند، پس از بیش از یک دهه تعمیرات توانست به سطح عملیاتی ماکزیمم خود برسد.
کونبرین به عنوان بزرگترین سد دنیا از لحاظ گنجایش آب با مخزنی به ظرفیت 200 کیلومتر مکعب، در رتبه اول لیست ما قرار می‌گیرد.
بزرگترین سد دنیا از نظر توان تولید برق در سال ۲۰۲۴
اگر به دنبال آشنایی با بزرگترین سد جهان به ترتیب از لحاظ توان تولید برق هستید، لیست زیر برای شماست. در اینجا، نگاهی به بزرگترین نیروگاه های آبی در دنیا خواهیم داشت.
5. سد دبلیو ای سی بنت (W. A. C. Bennett Dam)
اولین سد بزرگ دنیا از لحاظ میزان توانایی تولید برق، یکی از مواردی‌ست که بالاتر نیز در مورد آن صحبت کردیم: W. A. C. Bennett که از سال 1968 در حال خدمت‌رسانی است.
نیروگاه متصل به سد بنت با نام ایستگاه تولید برق گوردون ام. شروم، ظرفیت تولید بیش از 2876 مگاوات ساعت برق را دارد و بیش از یک سوم تقاضای برق بریتیش کلمبیا را تأمین می‌کند. در زمان ساخت، این نیروگاه بزرگترین از نوع خود در جهان بود و همچنان به عنوان بزرگترین ایستگاه تولید برق در بریتیش کلمبیا و سومین توسعه برق‌آبی بزرگ در کانادا پس از روبرت-بوراسا و چرچیل فالز شناخته میشود.
4. سد نارک (Nurek Dam)
سد نارک که از آن بعضا با عنوان بزرگترین سد جهان در تاجیکستان نیز یاد میشود، یکی از بلندترین سدهای خاکی دنیاست. اما نکته قابل توجه در مورد این سد، نیروگاه بزرگ و قدرتمندی است که ظرفیت نصب‌شده تولید 3200 مگاوات ساعت برق را دارد و می‌تواند بیش از ۷۰٪ از برق تاجیکستان را نیز تامین کند.
این سد عظیم، دریاچه‌ای مصنوعی به نام نارک را ایجاد کرده که با ظرفیت ۱۰.۵ کیلومتر مکعب، بزرگترین مخزن در تاجیکستان است. دریاچه نارک با طولی بیش از ۷۰ کیلومتر و مساحت سطحی ۹۸ کیلومتر مربع، یکی از بزرگترین دریاچه‌های مصنوعی جهان به شمار می‌رود.
3. سد تربلا (Tarbela Dam)
تربلا به عنوان یکی از بزرگترین سدهای آسیا، یکی از مهم‌ترین منابع تولید برق و آبیاری در پاکستان است که در منطقه خیبر پختونخواه، نزدیک شهر توپی واقع شده و ارتفاع آن به 143 متر می‌رسد. سد تربلا با ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۱.۹ میلیارد متر مکعب آب، نه تنها نیازهای آبیاری منطقه را تأمین می‌کند، بلکه با تولید برقی معادل ۴۸۸۸ مگاوات، حدود ۲۸٪ از برق مورد نیاز پاکستان را فراهم می‌آورد. در سال ۲۰۲۰، این سد توانست ۱۷۳۹۵ گیگاوات ساعت برق تولید کند که نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک آن در شبکه برق کشور است.
علاوه بر این، سد تربلا به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی خود، که در مسیر خروج رودخانه ایندوس از کوه‌های هیمالیا و ورود به فلات پوتوار قرار دارد، نقش مهمی در کنترل سیلاب‌ها و تنظیم جریان آب در فصول مختلف سال دارد. سد مورد بحث همچنین به عنوان یکی از چند بزرگترین سد خاورمیانه در سال 2024، کاربرد بسیاری در زندگی روزمره نیز دارد.
2. سد گوری (Guri Dam)
مورد بعدی در لیست بزرگترین سد جهان، سد گوری در ونزوئلا است که به نام رسمی نیروگاه برق‌آبی سیمون بولیوار نیز شناخته میشود. این سد بزرگ که می‌توان آن را یکی از عظیم‌ترین سازه‌های برق‌آبی جهان نیز معرفی کرد، بر روی رودخانه کارونی ساخته شده و ارتفاع آن به 162 و طولش به 7426 متر می‌رسد.
سد گوری با ظرفیت نصب شده ۱۰٫۲۳۵ مگاوات، بیش از ۷۰٪ از نیازهای برق کشور ونزوئلا را تأمین می‌کند و با تولید سالانه ۴۷٫۰۰۰ گیگاوات ساعت، نقش مهمی در اقتصاد و صنعت این کشور دارد. علاوه بر این، سد گوری به دلیل معماری خاص و تأثیرات زیست‌محیطی‌اش، موضوع بحث‌های فراوانی بوده است. با این حال، این سازه همچنان به عنوان یکی از بزرگترین و مهم‌ترین نیروگاه‌های برق‌آبی جهان شناخته شده و به عنوان یک نماد مهندسی در ونزوئلا محسوب میشود.
1. سد سه دره (Three Gorges Dam) ؛ بزرگترین سد جهان از لحاظ توان تولید برق
در پایان لیست، به بزرگترین سد جهان از لحاظ توان تولید نیروی برق یعنی سد سه دره می‌رسیم؛ یکی از شاهکارهای مهندسی جهان و بزرگترین نیروگاه برق‌آبی جهان است که بر روی رودخانه یانگ‌تسه در نزدیکی ساندوپینگ، در منطقه ییلینگ استان هوبئی چین قرار دارد. این سد با ارتفاع ۱۸۱ متر و طول ۲۳۳۵ متر، در سال ۲۰۰۳ به بهره‌برداری رسید و تا سال ۲۰۱۲ به طور کامل عملیاتی شد.
سد سه دره با ظرفیت نصب شده ۲۲۵۰۰ مگاوات، قادر است سالانه به طور متوسط ۹۵±۲۰ تراوات ساعت برق تولید کند که این مقدار بستگی به میزان بارش‌های فصلی در حوضه رودخانه دارد. در سال ۲۰۲۰ و پس از بارش‌های شدید موسمی، تولید سالانه این سد به نزدیک ۱۱۲ تراوات ساعت رسید و رکورد جهانی قبلی که توسط سد ایتائیپو در سال ۲۰۱۶ با حدود ۱۰۳ تراوات ساعت ثبت شده بود را شکست.
علاوه بر تولید برق، سد سه دره با فراهم کردن فضای ذخیره‌سازی سیلاب، احتمال وقوع سیل در دشت‌های پایین‌دست را که تاریخاً با آن دست به گریبان بوده‌اند، کاهش می‌دهد. این سد همچنین ظرفیت کشتیرانی رودخانه یانگ‌تسه را افزایش داده و به کنترل سیلاب‌ها کمک کرده است.
جالب است بدانید که بزرگترین سد جهان چین، باعث شده تا سرعت حرکت زمین کاهش پیدا کند!
بزرگترین سدهای جهان را بشناسید
ما در این مقاله تلاش کردیم تا به یکی از پرتکرارترین سوالات کاربران، یعنی اینکه بزرگترین سد جهان کجاست، پاسخ دهیم. در نظر داشته باشید که فاکتورهای زیادی برای تعیین بزرگ ترین سد جهان وجود دارد که ظرفیت تولید برق، ارتفاع، حجم، طول و مخزن آب، برخی از آنها هستند.
ما علاوه بر معرفی بزرگترین سدهای جهان به ترتیب در سال 2024، قصد داریم تا به مرور زمان، این مقاله را آپدیت کرده و نمونه‌های دیگر را نیز به آن اضافه کنیم. در صورتی که فکر می‌کنید باید سد دیگری به لیست اضافه شود، از بخش نظرات اعلام کنید تا به لیست ما اضافه شود.
